Ταξιδεύοντας με ασφάλεια

Το ταξίδεμα ενός σκάφους απαιτεί σύνεση, ωριμότητα και οπωσδήποτε απαιτούνται κάποιες στοιχειώδεις γνώσεις, ώστε εσείς και οι επιβαίνοντες στο σκάφος να χαρείτε την ομορφιά της θάλασσας και να απαλλαγείτε από τυχόν δυσάρεστα προβλήματα που μπορεί να παρουσιαστούν, όταν κάποιες σημαντικές πρακτικές ή και γνώσεις δεν ακολουθούνται.

Είναι πολλά που θα πρέπει ο χειριστής να γνωρίζει και, δυστυχώς, δεν μπορούμε να τα αναπτύξουμε όλα σε κάποιες σελίδες. Εδώ λοιπόν, θα προσπαθήσουμε με απλά λόγια να αναπτύξουμε κάποια από τα κεφάλαια που σχετίζονται με το θέμα, έτσι ώστε ο αναγνώστης να κατανοήσει ακριβώς τη σημασία της ασφαλούς πλεύσης.

Σημασία έχει να χρησιμοποιήσουμε απλά λόγια και όχι ειδικευμένες θεωρίες, που σίγουρα θα περιπλέξουν τον αναγνώστη.

Πάμε να δούμε καταρχάς τον ορισμό ενός ταχύπλοου σκάφους, που είναι και το θέμα που θα αναλύσουμε, καθώς θα δούμε στη συνέχεια κάποιες θεμελιώδεις γνώσεις που πρέπει να έχει ο χειριστής, ώστε να του εξασφαλίσουν τη σωστή και ασφαλή πλεύση.

ΤΑΧΥΠΛΟΟ ΣΚΑΦΟΣ

Εννοούμε κάθε μηχανοκίνητο σκάφος, ανεξαρτήτως τύπου ή υλικού κατασκευής του, το οποίο θα φέρει εξωλέμβια μηχανή άνω των 30 HP. Εάν το σκάφος διαθέτει εσω-έξω μηχανή ή εσωλέμβια βενζινοκίνητη μηχανή, αυτή θα πρέπει να έχει ιπποδύναμη άνω των 40 HP, ενώ, αντίθετα, για σκάφη που είναι εφοδιασμένα με εσωλέμβιο κινητήρα, αυτός θα πρέπει να έχει ιπποδύναμη άνω των 50 ΗP. Tαχύπλοο θεωρείται επίσης και κάθε jet-sea scooter, του οποίου η ιπποδύναμή του να είναι πάνω από 15 ΗΡ.

Τέλος, δεν θεωρούνται ταχύπλοα σκάφη όλα τα παραδοσιακά ξύλινα σκάφη που είναι εφοδιασμένα με εσωλέμβιο κινητήρα [άρθρο 2 του Γ.Κ.Λ. αριθ. 22 (ΦΕΚ 9 τ.Β΄/13-1-2000)].
Εδώ, βέβαια, είναι ξεκάθαρο ότι το κείμενο θα αναφερθεί στα πολυεστερικά ή φουσκωτά σκάφη με μήκος μέχρι και 6,50 m, που είναι πλέον τα πιο περιζήτητα για τους λάτρεις του ψαρέματος.

Σε αυτές τις κατηγορίες τα χωρίζουμε σε ανοικτού τύπου (open) και τα δημοφιλέστερα, κατά την άποψή μου, τα ημίκλειστου τύπου (pilotina). Kαι οι δύο κατηγορίες είναι εξίσου καλές και έχουν άριστες επιδόσεις για σκοπούς ψαρέματος ή ακόμη και για μικρές θαλάσσιες αποδράσεις.

Βέβαια, το κόστος είναι και παράγοντας που ο ενδιαφερόμενος αγοραστής πρέπει να σκεφτεί, και να αποφασίσει τελικά τι σκάφος ενδιαφέρεται να αποκτήσει.

Οποιαδήποτε όμως θα είναι η απόφασή του, θα πρέπει αρχικά να αποκτήσει την ειδική άδεια ταχύπλοου σκάφους.

Η άδεια αυτή χορηγείται στον υποψήφιο από τις εκάστοτε λιμενικές αρχές του κράτους, μετά από επιτυχείς εξετάσεις τόσο στη θεωρητική, καθώς και στην πρακτική πλευρά της ασφαλούς πλεύσης.

Απαραίτητη προϋπόθεση, ο υποψήφιος να έχει κλείσει το 18ο έτος της ηλικίας του και οπωσδήποτε θα πρέπει να προσκομίσει ιατρική γνωμάτευση ικανότητας για τη σχετική άδεια.

Η εξεταστέα ύλη δίδεται από τις λιμενικές αρχές ή από τις κατά τόπους ειδικές σχολές. Πληροφορίες μπορείτε να πάρετε και από τα εκάστοτε Λιμεναρχεία της πόλης σας.

Η μη κατοχή άδειας από ιδιοκτήτες ταχύπλοων σκαφών θεωρείται σοβαρό παράπτωμα και επιφέρει μεγάλες επιπτώσεις.

ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΩΝ ΣΚΑΦΩΝ

Κάθε αγορά σκάφους συνοδεύεται από το πιστοποιητικό καταλληλότητας. Το πιστοποιητικό αυτό αναγράφει σημαντικές πληροφορίες που αφορούν στο συγκεκριμένο σκάφος, όπως όνομα κατασκευαστή, υλικό κατασκευής, χώρα κατασκευής, αρ. μητρώου σκάφους, πιστοποίηση ISO, πιστοποίηση ότι το συγκεκριμένο σκάφος ακολουθεί τις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης περί ασφάλειας σκαφών, καθώς και πολλές άλλες χρήσιμες πληροφορίες που αφορούν άμεσα η έμμεσα τον αγοραστή.

Μια σημαντική, όμως, πληροφορία που πρέπει να έχουμε κατά νου είναι η κατηγορία του σκάφους στην οποία κατατάσσεται, και πιο κάτω θα δούμε πόσο σημαντική είναι και πώς πρέπει να λαμβάνεται στα υπόψη του ιδιοκτήτη.

Υπάρχουν συνολικά τέσσερις κατηγορίες σχεδιασμού.

Στην πρώτη κατηγορία (Α) εντάσσονται τα σκάφη που είναι σχεδιασμένα να πραγματοποιούν μεγάλα ταξίδια, στα οποία μπορεί να επικρατούν συνθήκες ανέμου ισχύος πάνω από 8 μποφόρ, και σημαντικού ύψους κύματα, άνω των τριών/τεσσάρων μέτρων.

Στη δεύτερη κατηγορία (Β) εντάσσονται τα σκάφη που είναι σχεδιασμένα για ταξίδια σε ανοικτό πέλαγος, όπου μπορεί να υπάρξουν συνθήκες ανέμου ισχύος έως και 8 μποφόρ και σημαντικού ύψους κύματα έως και τεσσάρων μέτρων.

Στην τρίτη κατηγορία (C) εντάσσονται τα σκάφη που είναι σχεδιασμένα για παράκτια ταξίδια, μεγάλους κόλπους, εκβολές ποταμών, λίμνες και ποτάμια, όπου μπορούν να εμφανιστούν συνθήκες ανέμου ισχύος έως και 6 μποφόρ και σημαντικού ύψους κύματα έως και 0,5 μέτρου.

Στην τέταρτη κατηγορία (D) εντάσσονται τα σκάφη που είναι σχεδιασμένα για ταξίδια σε μικρές λίμνες, ποτάμια και διώρυγες, όπου μπορεί να εμφανισθούν συνθήκες ανέμου ισχύος έως και 4 μποφόρ και σημαντικού ύψους κύματα έως και 0,5 μέτρου.

Οι παραπάνω κατηγορίες θα πρέπει να εφαρμόζονται σε όλα τα σκάφη, ανάλογα με την κατηγορία όπου ανήκουν, και να πιστοποιούνται με το σχετικό πιστοποιητικό καταλληλότητας, έτσι ώστε ο χειριστής να λαμβάνει γνώση των δυνατοτήτων τής ασφαλούς πλεύσης του σκάφους του.

Τέλος, καλό θα είναι ο χειριστής να αποφεύγει τυχόν πειραματισμούς, και να αρκεστεί σε ασφαλή ταξίδια, με ήρεμες θάλασσες.

ΝΑΥΤΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ ΣΚΑΦΟΥΣ

Τα ναυτικά όργανα του σκάφους ποικίλουν, αναλόγως την άδεια που χορηγείται από τα εκάστοτε Λιμεναρχεία της χώρας. Τα βασικότερα, όμως, όργανα με τα οποία πρέπει να εφοδιάζεται ένα σκάφος είναι τα εξής:

ΜΑΓΝΗΤΙΚΗ ΠΥΞΙΔΑ

Το βασικότερο, θα έλεγα, ναυτικό όργανο. Η πυξίδα είναι αυτή που μας δείχνει την προκαθορισμένη πορεία μας, δηλαδή, όπως λέμε, την πορεία της πλώρης. Η πυξίδα, σε συνδυασμό με το χάρτη, μας δίνει μια ασφαλή πλεύση.

Βέβαια, πρέπει να γνωρίζετε ότι η μαγνητική βελόνα της πυξίδας μαγνητίζεται στον μαγνητικό βορρά και όχι στον αληθή. Αυτό έχει ως κόστος ένα σφάλμα το οποίο ονομάζεται απόκλιση. Το λάθος αυτό διορθώνεται με κάποιους υπολογισμούς, οι οποίοι ευτυχώς δεν χρειάζονται για τους χειριστές σκαφών μικρών πλοών.

Σημαντικό είναι ότι ο χειριστής θα πρέπει να κατανοήσει πολύ καλά τη λειτουργία της πυξίδας.

V.H.F.

Παρόλο που η κινητή τηλεφωνία κάνει μεγάλα βήματα, αυτό δεν μας αρκεί να λέμε «γιατί θέλουμε τον ασύρματο».

Ένα κινητό τηλέφωνο μπορεί εύκολα να χάσει το σήμα του ή, ακόμη πιο συχνά, να μας αφήσει χρόνους η μπαταρία. Τότε έρχεται η στιγμή που θυμόμαστε την ανάγκη ενός Ναυτικού ασυρμάτου (marine V.H.F.).

Βέβαια, για να μην παρεξηγηθώ, το V.H.F. χρειάζεται μόνο για σκοπούς άμεσου κινδύνου του χειριστή και των επιβαινόντων, καθώς και την αναμετάδοση σημάτων κινδύνου από άλλα παραπλέοντα σκάφη προς το πλησιέστερο Λιμεναρχείο.

Ο ασύρματος μπορεί να είναι χρήσιμος μόνο σε παράκτιες περιοχές, όπου η απόσταση σκάφους και στεριάς να μην υπερβαίνει τα 30 νμ. (ένα ναυτικό μίλι = 1.852 m).

Ένα ενσωματωμένο V.H.F. των 5 W είναι αρκετό να καλύψει τις παραπάνω ανάγκες. Εργάζεται στο κανάλι 16, που θεωρείται ακόμη το κανάλι κινδύνου, και λέω ακόμη γιατί σήμερα υπάρχει και διαθέσιμο κανάλι κινδύνου το 77 στη ραδιοτηλεφωνία DSC, το οποίο ανήκει σε άλλη κατηγορία.

Επίσης, ο ασύρματος είναι χρήσιμος διότι μέσω αυτού λαμβάνετε μετεωρολογικά δελτία, καθώς και άλλες χρήσιμες πληροφορίες που μεταδίδονται από τους παράκτιους σταθμούς.

G.P.S. (Global positioning system)

Με απλά λόγια, είναι το σύστημα εντοπισμού της θέσης μας. Το σύστημα αυτό υιοθετήθηκε το 1973, και το 1994, ενεργό πια, με τη βοήθεια 24 δορυφόρων μάς δίνουν σήμερα το σχεδόν ακριβές σημείο (στίγμα) μας μέσα στη θάλασσα.

Με το G.P.S. λαμβάνουμε το μήκος και το πλάτος μεταφρασμένο σε μοίρες, και αυτές τις πληροφορίες τις μεταφέρουμε στο χάρτη μας, που μας δίνει το ακριβές σημείο του σκάφους. Σήμερα υπάρχουν πολλά είδη G.P.S. στο εμπόριο, τόσο στα ενσωματωμένα όσο και στα φορητά.

Τα τελευταία, όμως, χρόνια το G.P.S. Plotter μας έχει κάνει τη ζωή πιο εύκολη, αφού το στίγμα μας εμφανίζεται ακριβώς στους επιλεγμένους ηλεκτρονικούς χάρτες που έχει φορτωμένους το σύστημα.

Η χρησιμότητά του είναι αρκετά σημαντική, τόσο για την εύκολη εύρεση της θέσης του σκάφους, αλλά και για τον εντοπισμό ανθρώπινης ζωής που κινδυνεύει.

Ο χειριστής ενός σκάφους θα πρέπει να γνωρίζει και να διαβάζει σωστά έναν ναυτικό χάρτη,
που θεωρείται η πηγή πληροφόρησης για την ασφαλή πλεύση.

Βέβαια, το κομμάτι αυτό χρειάζεται να αναπτυχθεί, ώστε ο χειριστής να κατανοήσει τη σημασία της χρησιμότητας ενός μερκατορικού χάρτη. Σίγουρα στα επόμενα κεφάλαια θα αναλύσουμε το θέμα με περισσότερα λόγια. Σήμερα, η πληροφόρηση σε όλους τους τομείς είναι απλή. Οι πηγές μπορεί να είναι και ο ιστότοπος, εκπαιδευτικά βιβλία, ιδιωτικές σχολές κ.ά.

ΣΩΣΤΙΚΑ & ΠΥΡΑΣΦΑΛΕΙΑ

Τα σωστικά μέσα, καθώς και τα μέσα πυρασφάλειας με τα οποία θα πρέπει να είναι εφοδιασμένο ένα σκάφος, προσδιορίζονται από τη σχετική άδεια πλοών που εκδίδεται από τα Λιμεναρχεία της χώρας. Περιληπτικά θα δούμε τα βασικά μέσα και των δύο κατηγοριών που ένα σκάφος υποχρεωτικά πρέπει να εφοδιάζεται.

ΑΤΟΜΙΚΑ ΣΩΣΙΒΙΑ

Eίναι το μέσο αυτό που θα μας δώσει τη θετική πλευστότητα στη θάλασσα σε μια έκτακτη κατάσταση και όταν αναγκαστούμε να βρεθούμε ανεπιθύμητα σε αυτήν.

Τα σωσίβια έχουν πορτοκαλί χρώμα και αυτό συμβαίνει γιατί το χρώμα αυτό διακρίνεται πολύ εύκολα σε μεγάλες αποστάσεις.

Επίσης, είναι εφοδιασμένο με αντανακλαστικές ταινίες, σφυρίχτρα και λαμπάκι νυκτός. Ο αριθμός των σωσιβίων που πρέπει να υπάρχουν στο σκάφος εξαρτάται από τον μέγιστο αριθμό επιβαινόντων πρωτοκόλλου του σκάφους, που δίδεται από τον κατασκευαστή.

Σίγουρα, ο αριθμός των σωσιβίων θα πρέπει να είναι μεγαλύτερος, τουλάχιστον κατά ένα περισσότερο. Αποθηκεύονται μόνιμα στο σκάφος και χρησιμοποιούνται καθ’ όλη τη διάρκεια της πλεύσης. Οδηγίες χρήσεως συνήθως αναγράφονται επάνω σε αυτά.

Στην αγορά θα βρείτε μεγάλη γκάμα, αλλά σίγουρα το σωσίβιο και όλα τα παραπάνω μέσα θα πρέπει να είναι εγκεκριμένου τύπου.

ΠΛΕΥΣΤΙΚΕΣ ΣΥΣΚΕΥΕΣ

Το μέσο αυτό σχετίζεται πολύ με το σωσίβιο, με τη διαφορά ότι η πλευστική συσκευή δεν είναι ατομική, αλλά εξυπηρετεί όλους τους επιβαίνοντες σε μια έκτακτη κατάσταση. Και αυτή, με τη σειρά της, είναι το μέσο που εξασφαλίζει την επιθυμητή πλευστότητα μέσα στο νερό.

Έχει συνήθως τετράγωνο ή ορθογώνιο σχήμα, με πορτοκαλί χρώμα, και περιμετρικά τη συνοδεύει ένα σχοινί που σκοπό έχει να το κρατάμε και να μας βοηθάει να κρατηθούμε στην επιφάνεια εάν παραστεί ανάγκη.

ΣΩΣΙΒΙΕΣ ΚΟΥΛΟΥΡΕΣ ΜΕ ΣΧΟΙΝΙ

Κυκλικά σωσίβια που εξασφαλίζουν θετική πλευστότητα σε ανθρώπινες ζωές που κινδυνεύουν μέσα στο νερό.

Απλά, μόλις εντοπίσουμε κάποιον που κινδυνεύει, τον πλησιάζουμε προσεκτικά και ρίχνουμε το κυκλικό σωσίβιο προς το μέρος του, για να τον βοηθήσουμε, έτσι, να κρατηθεί από αυτό και ακολούθως να τον τραβήξουμε προς το μέρος του σκάφους με τη βοήθεια του σχοινιού με το οποίο είναι εφοδιασμένο το κυκλικό σωσίβιο.

Έχουν κι αυτά πορτοκαλί χρώμα και αντανακλαστικές ταινίες. Όλα τα κυκλικά σωσίβια είναι εφοδιασμένα με σχοινάκι κρατήσεως.

ΣΗΜΑΤΑ ΚΙΝΔΥΝΟΥ

Τα πυροτεχνικά σήματα κινδύνου με τα οποία πρέπει ένα σκάφος να είναι απαραίτητα εφοδιασμένο, είναι τουλάχιστον τα βεγγαλικά χειρός και τα καπνογόνα. Το καπνογόνο χρησιμοποιείται κατά τη διάρκειας της ημέρας, ενώ, αντίθετα, τα βεγγαλικά χειρός κατά τη διάρκειας της νύχτας.

Σημαντικό είναι να γνωρίζουμε ακριβώς τον τρόπο ασφαλούς λειτουργίας και για τα δύο είδη. Σημαντικές πληροφορίες λειτουργίας αναγράφονται επάνω σε κάθε είδος. Πρέπει, επίσης, να γνωρίζετε ότι τα σήματα κινδύνου χρησιμοποιούνται μόνο σε πραγματικές έκτακτες καταστάσεις και μόνο.

Ποτέ δεν πρέπει να ενεργοποιείτε ληγμένα καπνογόνα ή βεγγαλικά. Η ημερομηνία λήξεως αναγράφεται πάντοτε σε όλα τα είδη.

Συνήθως έχουν διάρκεια 3 χρόνια από την ημερομηνία κατασκευής τους, εφόσον φυλάγονται σωστά.

Συνήθως τα αποθηκεύουμε σε πλαστικά δοχεία και μακριά από υγρασίες.

ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΗΡΕΣ CO2

Είναι το μέσο κατάσβεσης μιας τυχόν φωτιάς που μπορεί να προέλθει από διάφορες αιτίες. Πάντα πρέπει να έχουμε κατά νου ότι η καλύτερη πρόληψη της φωτιάς είναι να εξαλείψουμε όλες τις αιτίες που μπορούν να την προκαλέσουν.

Προσοχή λοιπόν χρειάζεται, ώστε να αποφύγουμε την περίπτωση αυτή, που σίγουρα θα προκαλούσε ανεπιθύμητα αποτελέσματα.

Ο πυροσβεστήρας CO2 (διοξειδίου του άνθρακα) είναι ο πλέον αποτελεσματικός τύπος κατάσβεσης, οποιασδήποτε κατηγορίας φωτιάς. Είναι συνήθως τοποθετημένος σε ορατό σημείο στο σκάφος, και έτοιμος για ενεργοποίηση όταν παραστεί ανάγκη.

Ο πυροσβεστήρας θα πρέπει να επιθεωρείται κάθε χρόνο, για να διαπιστώνεται η καλή λειτουργία του. Πληροφορίες σωστής λειτουργίας του αναγράφονται στο μπροστινό τμήμα του πυροσβεστήρα.

ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ

Ένα μικρό φαρμακείο εφοδιασμένο με όλα τα υλικά πρώτων βοηθειών θα πρέπει να βρίσκεται πάντα σε ένα σκάφος. Στην αγορά θα βρείτε αρκετά είδη. Προτιμούμε αυτά που είναι κλειστού τύπου, με ημερομηνία λήξης για όλα τα φάρμακα με τα οποία είναι εφοδιασμένο.

ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΠΡΙΝ ΤΟΝ ΑΠΟΠΛΟΥ

Είναι πρακτικά πολύ ασφαλής η επιθεώρηση του σκάφους μας πριν τη θαλάσσια εξόρμησή μας, που σκοπό έχει τον έλεγχο της υπερκατασκευής, τον έλεγχο καλής λειτουργίας όλων των ναυτιλιακών οργάνων που διαθέτει, τον έλεγχο της/των μηχανών μας, καθώς και όλων των σωστικών και πυροσβεστικών μέσων.

Πολύ σημαντικός είναι ο έλεγχος στεγανότητας του σκάφους, δηλαδή ο έλεγχος στα διάφορα τμήματα για να διαπιστώσουμε ότι το σκάφος δεν βάζει νερά. Η μηχανή ή μηχανές θα πρέπει να ελεγχθούν για να διαπιστωθεί ότι δεν παρουσιάζουν τεχνικά προβλήματα.

Σημαντικό είναι ότι οι μηχανές θα πρέπει να συντηρούνται τουλάχιστο μια φορά το χρόνο από τους εξουσιοδοτημένους τεχνικούς. Ο ιδιοκτήτης θα πρέπει να τηρεί αυτήν τη διαδικασία για να εξασφαλίζει την καλή λειτουργία της μηχανής.

Η πρόβλεψη του καιρού είναι μια πολύ σωστή πρακτική για τον κυβερνήτη, πολύ πριν τον απόπλου, ώστε να αποφύγει ταλαιπωρίες. Μια σωστή κίνηση είναι η πρόβλεψη του καιρού από διάφορες σελίδες στον ιστοχώρο, αλλά και από τα κανάλια τηλεοράσεως.

Πρέπει πάντοτε να αποφεύγετε ταξίδια με μέτριο καιρό, γιατί είναι σίγουρο ότι κατά τη διάρκεια του ταξιδιού πιθανώς η κατάσταση να χειροτερέψει. Προσωπικά, μου έτυχε να φύγω με έναν καιρό 4 bf από Σύρο, με προορισμό βόρεια της Τήνου, και στα μισά του δρόμου η ένταση του ανέμου έφτασε τοπικά και τα 7 bf. Αυτό που θέλω να πω είναι ότι η καλή μέρα από το πρωί φαίνεται.

Η θάλασσα είναι δυστυχώς απρόβλεπτη.

Τέλος, έλεγχος πρέπει να γίνεται και σε όλα τα υλικά που διαθέτει το σκάφος και να διαπιστωθεί ότι αυτά βρίσκονται σε καλή κατάσταση.

Όπως ανάφερα στην αρχή του κειμένου, είναι πολλά και ενδιαφέροντα τα πράγματα που πρέπει ένας καινούργιος χειριστής ενός ταχύπλοου σκάφους να πληροφορηθεί, ώστε το αποτέλεσμα της ασφαλούς πλεύσης να είναι το επιθυμητό. Σίγουρα εδώ, σε αυτήν την ιστοσελίδα, θα φιλοξενήσουμε αρκετά και σχολαστικά θέματα που αφορούν στην ασφάλεια στη θάλασσα.

Μέχρι τότε, καλές θάλασσες!!

Κυριάκος Μουζούρης ( Πλοίαρχος Ε.Ν )